Maymun çiçeği virüsü nedir?

Maymun çiçeği virüsü enfeksiyona bağlı gelişen nadir bir hastalıktır. Bu virüs, çiçek hastalığı ile aynı virüs ailesinin bir parçasıdır. Semptomları çiçek hastalığı semptomlarına benzerdir ve daha hafiftir.

Maymun çiçeği virüsü, 1958’de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek hastalığı benzeri iki salgın meydana geldiğinde keşfedildi. “Maymun çiçeği” olarak adlandırılmasına rağmen, hastalığın kaynağı bilinmemektedir. Bununla birlikte, Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabilir ve insanlara bulaştırabilir.

Maymun çiçeği vakası insanlarda ilk olarak 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 1968’de çiçek hastalığının ortadan kaldırıldığı bir bölgede 9 aylık bir erkek çocukta tanımlandı. Bu tarihten sonra da bazı Orta ve Batı Afrika ülkelerinde bu tür vakalar görüldü.

Esas olarak orta ve batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında ortaya çıkan ve zaman zaman diğer bölgelere ihraç edilen viral bir zoonotik hastalıktır.

2022 yılındaki salgın öncesi Afrika dışındaki insanlarda görülen vakalar bu ülkelere yapılan seyahatler sonrasında ya da ithal hayvanlar yoluyla bulaşmaktaydı.

Maymun çiçeği hastalığı ölümcül müdür?

Nadiren ölümcüldür semptomlar ağrılı geçebilir ve kızarıklardan kaynaklı vücutta iz kalabilir. Hastalığın bulaşan kişilerin %99’undan fazlasının hayatta kalması muhtemeldir fakat zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlar, 8 yaşın altındaki çocuklar, egzama öyküsü olanlar ve hamile veya emziren kadınların ciddi şekilde hastalanma veya ölme olasılığı daha yüksektir.

Maymun çiçeği hastalığının belirtileri nelerdir?

Maymun çiçeği belirtileri şunları içerebilir:

Maymun çiçeğinin kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomların başlangıcına kadar olan aralık) genellikle 6 ila 13 gündür, ancak 5 ila 21 gün arasında değişebilir.

• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları ve sırt ağrısı
• Şişmiş lenf düğümleri
• Titreme
• Halsizlik
• Yüzde, ağız içinde ve eller, ayaklar, göğüs, cinsel organlar veya anüs gibi vücudun diğer kısımlarında görünen sivilce veya kabarcık gibi görünebilen bir döküntü.

Döküntü tamamen iyileşmeden önce farklı aşamalardan geçer. Hastalık tipik olarak  2 ila 4 hafta süren semptomları olan kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Ağır vakalar ortaya çıkabilir. 

Maymun çiçeği vaka ölüm oranı tarihsel olarak genel popülasyonda %0 ila 11 arasında değişmiştir ve küçük çocuklar arasında daha yüksektir.

Son zamanlarda vaka ölüm oranı %3-6 civarında olmuştur.

2017’den bu yana Nijerya, 500’den fazla şüpheli vaka ve 200’den fazla teyit edilmiş vaka ve yaklaşık %3’lük bir vaka ölüm oranı ile büyük bir salgın yaşadı.

Bazen insanlar önce kızarıklık, ardından başka semptomlar yaşarlar. Diğerleri sadece kızarıklık yaşar.

Belirtiler görüldüğünde ne yapılmalıdır?

• Vücudunuzda bir kızarıklık varsa ,maymun çiçeği semptomlarını  fark ederseniz vakit kaybetmeden  bir sağlık kuruluşuna gitmeniz gereklidir.
• Sağlık kuruluşun gidildiğinde Maymun çiçeği hastalığına virüsünün bulaşmış olabileceğini belirtilmelidir.
• Sağlık kuruluşunda muayene oluncaya kadar başkalarıyla yakın temastan (yakın fiziksel temas dahil) kaçınu,ılmalıdır.
• Sağlık kuruluşunda muayene olup iyileşinceye kadar evcil hayvanlarla veya diğer hayvanlarla yakın temastan kaçının.
• Test sonuçlarını bekliyorsanız, aynı önlemleri alın.
• Testiniz pozitifse, Maymun çiçeği hastalığına yakalanan bir kişi döküntü iyileşene, tüm kabuklar düşene ve taze, sağlam bir cilt tabakası oluşana kadar evde izole edilmelidir. Aktif döküntüleri veya başka semptomları varsa, mümkün olduğunda diğer aile üyelerinden ve evcil hayvanlardan ayrı bir odada veya alanda olmalıdırlar.

Maymun çiçeği hastalığı nasıl yayılır ne kadar bulaşıcıdır?

Virüs, bulaşıcı döküntü, kabuklar veya vücut sıvıları ile doğrudan temas yoluyla kişiden kişiye yayılabilir. Ayrıca uzun süreli, yüz yüze temas sırasında veya öpüşme, sarılma veya seks gibi yakın fiziksel temas sırasında solunum salgılarıyla da yayılabilir. 

Maymun çiçeği, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olarak kabul edilmese de, insanlar arasındaki yakın fiziksel temas sırasında yayılabilir. Bu temas, aşağıdakiler dahil, seks yaptığınızda gerçekleşebilir:

• Maymun çiçeği olan bir kişinin oral, anal ve vajinal seks veya cinsel organlarına veya anüsüne dokunma
• Sarılma, masaj, öpüşme veya yakın konuşma
• Maymun çiçeği olan bir kişi tarafından kullanılan yatak takımları, havlular ve seks oyuncakları gibi kumaşlara, ortak yüzeylere ve nesnelere dokunmak

Virüsü olan biriyle yakın temas halinde olan herkes maymun çiçeği alabilir.

Daha önce bulaşıcı döküntülere veya vücut sıvılarına dokunan eşyalara (giysiler veya çarşaflar gibi) dokunmak, maymun çiçeği yayılmasının başka bir yoludur. İnsanların, hayvan tarafından çizilerek veya ısırılarak veya et yiyerek veya enfekte bir hayvanın ürünlerini kullanarak enfekte hayvanlardan maymun çiçeği kapması da mümkündür.

Maymun çiçeği semptomları olmayan kişiler virüsü başkalarına bulaştıramazlar.

Maymun çiçeği virüsü, semptomların başladığı andan döküntü tamamen iyileşene ve yeni bir cilt tabakası oluşana kadar yayılabilir. Hastalık tipik olarak 2-4 hafta sürer.

Maymun çiçeği hastalığına karşı hangi tedaviler mevcuttur?

Maymun çiçeği virüsü enfeksiyonları için özel bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, maymun çiçeği ve çiçek hastalığı virüsleri genetik olarak benzerdir; bu, çiçek hastalığına karşı koruma sağlamak için geliştirilen antiviral ilaçların ve aşıların, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonlarını tedavi etmek ve önlemek için kullanılabileceği anlamına gelir.

Evcil hayvanım maymun çiçeği olabilir mi?

Maymun çiçeği hastalığı hayvanlar ve insanlar arasında yayılabilir. 

Maymun çiçeği olan kişilerin hayvanlarla etkileşime girmekten kaçınmalarını ve iyileşirken evcil hayvanlarıyla ilgilenecek başka birini bulmalarını öneriyoruz.

Maymun çiçeği bulaşmasını önlemek için aşağıdaki adımları izleyin:

• Maymun çiçeği döküntüsü ile yakın, cilt temasından kaçının.
  • Maymun çiçeği olan kişinin kızarıklıklarına veya kabuklarına dokunmayın.
  • Maymun çiçeği olan biriyle öpüşmeyin, sarılmayın, kucaklamayın veya seks yapmayın.
  • Yemek kaplarını veya bardakları paylaşmayın.
• Hasta bir kişinin yatak takımlarına, havlularına veya kıyafetlerine dokunmayın veya dokunmayın.
• Özellikle hasta insanlarla temastan sonra ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanın.
• Orta ve Batı Afrika’da, genellikle kemirgenler ve primatlar olmak üzere maymun çiçeği virüsünü yayan hayvanlarla temastan kaçının. 

Risk faktörleri konusunda farkındalığı artırmak ve insanları virüse maruz kalmayı azaltmak için alabilecekleri önlemler konusunda eğitmek, maymun çiçeği için ana önleme stratejisidir.